“Richard B. Cheney, cựu phó tổng thống Mỹ, qua đời tối qua ở tuổi 84. Lynne, người vợ yêu dấu suốt 61 năm, hai con gái Liz, Mary và các thành viên khác trong gia đình đã ở bên ông ấy trong giờ phút cuối cùng”, theo thông báo ngày 4/11 của gia đình ông Cheney.
Họ cho biết ông qua đời do biến chứng từ bệnh viêm phổi và tim mạch, đồng thời nhấn mạnh cựu phó tổng thống Mỹ đã phục vụ đất nước trong hàng thập kỷ dưới nhiều chức vụ khác nhau.
“Dick Cheney là người đàn ông tuyệt vời. Ông đã dạy con cháu mình yêu nước, sống một cuộc đời dũng cảm, tử tế, đầy danh dự và yêu thương, và cũng dạy họ cách câu cá. Chúng tôi rất biết ơn tất cả những gì Dick Cheney đã làm cho đất nước”, thông báo có đoạn.
Chính trị gia đảng Cộng hòa từng đảm nhận vai trò chánh văn phòng Nhà Trắng, nghị sĩ đại diện cho bang Wyoming và bộ trưởng quốc phòng trước khi trở thành phó tổng thống thứ 46 trong năm 2001-2009, dưới hai nhiệm kỳ của cựu tổng thống George W. Bush.
Dick Cheney vốn phải sống chung với bệnh tim mạch trong phần lớn thời gian và từng nhiều lần bị đau tim. Cựu phó tổng thống Mỹ được ghép tim vào năm 2012, điều ông ca ngợi là “món quà của cuộc sống”.
Cheney được đánh giá là một trong phó tổng thống Mỹ quyền lực nhất trong lịch sử đất nước. Ông đấu tranh mạnh mẽ để mở rộng quyền lực của tổng thống, cho rằng quyền lực này đã bị suy yếu kể từ vụ bê bối Watergate khiến sếp cũ là Richard Nixon phải từ chức. Ông tăng cường tầm ảnh hưởng của văn phòng phó tổng thống bằng cách thành lập một đội ngũ an ninh quốc gia, nhóm thường đóng vai trò như một trung tâm quyền lực độc lập bên trong chính quyền.
Ông đóng vai trò lớn hơn trong các quyết định quan trọng về chính sách so với hầu hết những người tiền nhiệm. Chính trị gia này rất trung thành với cựu tổng thống Bush và được coi là người cố vấn cho ông Bush về chính sách đối ngoại.
Ông Cheney là một những người thúc đẩy Mỹ đưa quân vào Iraq sau vụ khủng bố 11/9, khi đưa ra tuyên bố rằng chính quyền tổng thống Saddam Hussein “sở hữu vũ khí hủy diệt hàng loạt”. Ông Bush sau này thừa nhận đánh giá này không đúng sự thật. Vào năm 2015, Cheney khẳng định với CNN rằng không hối tiếc về quyết định tiến hành chiến dịch ở Iraq.
Là người theo chủ nghĩa bảo thủ cứng rắn, ông từng là cái tên quyền lực và gây tranh cãi ở Washington trong nhiều thập kỷ. Nhưng vào những năm cuối đời, ông gần như bị cô lập trong nội bộ đảng Cộng hòa vì đã đưa ra chỉ trích gay gắt nhằm vào Tổng thống Mỹ Donald Trump, người mà cựu phó tổng thống gọi là “mối đe dọa lớn nhất từ trước đến nay đối với nền cộng hòa”.
Trong lần cuối cùng đi bầu cử tổng thống hồi năm 2024, ông Cheney bỏ phiếu cho ứng viên đảng Dân chủ Kamala Harris.
Phạm Giang (Theo AFP, CNN, Telegraph)