IOC xem xét quyết định triệt để này, sau khi hoàn tất một cuộc rà soát khoa học về những lợi thế sinh học của người sinh ra là nam giới.
Tân Chủ tịch IOC, bà Kirsty Coventry, người từng giành 7 huy chương Olympic ở môn bơi, cho biết bà ủng hộ lệnh cấm toàn diện ngay từ tháng 1/2026. Sau khi chính thức nhậm chức hồi tháng 3, bà đã chỉ đạo một nhóm chuyên gia đánh giá xem liệu những VĐV chuyển giới nữ có còn giữ lợi thế thể chất so với nữ giới sinh học hay không.
Theo cập nhật do Tiến sĩ Jane Thornton – Giám đốc y học và khoa học của IOC – trình bày trước các thành viên ủy ban tuần trước, kết quả ban đầu cho thấy những lợi thế thể chất khi sinh ra là nam – như mật độ xương, sức mạnh cơ bắp, và dung tích phổi – vẫn tồn tại ngay cả khi nồng độ testosterone giảm xuống. Dù chưa có quyết định chính thức, các nguồn tin từ nội bộ IOC khẳng định khả năng ban hành lệnh cấm toàn bộ đang ngày càng rõ ràng.
Hiện tại, IOC cho phép từng liên đoàn thể thao tự quy định về việc chấp nhận VĐV chuyển giới, dẫn tới nhiều cách tiếp cận khác nhau. Điền kinh và bơi lội đã áp dụng lệnh cấm, trong khi bóng đá vẫn cho phép thi đấu nếu VĐV đáp ứng mức testosterone giới hạn.
Ngoài nhóm chuyển giới, chính sách mới của IOC có thể mở rộng tới những VĐV có khác biệt phát triển giới tính (DSD) – tức người có đặc điểm sinh học không hoàn toàn khớp với giới tính nam hoặc nữ. Caster Semenya, nhà vô địch Olympic cự ly 800m ở London 2012 và Rio 2016, là một ví dụ.
Tại Olympic Paris 2024, việc võ sĩ quyền Anh Imane Khelif (Algeria) và Lin Yu-Ting (Đài Loan) giành HC vàng gây rất nhiều tranh cãi.
Theo dữ liệu của Liên đoàn điền kinh thế giới (World Athletics), đã có 135 VĐV thuộc diện DSD vào chung kết các giải điền kinh cấp cao kể từ đầu thế kỷ 21 – con số cao gấp 152 lần tỷ lệ DSD trong dân số chung. Do đó, tổ chức này đã áp dụng kiểm tra giới tính bắt buộc trước giải vô địch thế giới năm nay tại Tokyo, với lý do “sự xuất hiện vượt mức bình thường” của nhóm DSD ở các nội dung nữ.
Trong phát biểu hồi đầu năm, bà Coventry khẳng định: “Việc bảo vệ hạng mục nữ và thể thao nữ là ưu tiên hàng đầu. Nghiên cứu khoa học ngày càng chỉ ra rằng VĐV chuyển giới nữ có khả năng vượt trội trong thi đấu, điều đó có thể tước đi cơ hội công bằng của những phụ nữ khác”.
Bà cũng thừa nhận IOC đã rút ra bài học lớn sau tranh cãi ở Olympic Paris, nơi hai tay đấm Khelif và Yu-Ting giành HC vàng, và cho biết cơ quan này đang hướng tới một chính sách giới tính “thống nhất, chặt chẽ và nhất quán”.
Trong lịch sử, IOC từng yêu cầu kiểm tra nhiễm sắc thể để xác nhận giới tính từ Olympic Mexico 1968, nhưng biện pháp này bị chỉ trích là phi khoa học và phi đạo đức, và đã bị bãi bỏ trước Olympic Sydney 2000. Tuy nhiên, Coventry không loại trừ khả năng khôi phục hình thức kiểm tra giới tính bắt buộc nếu được xem là cần thiết.
Bất kỳ thay đổi nào cũng sẽ được xem xét kỹ lưỡng về mặt pháp lý, nhất là khi một số liên đoàn ở Anh như Liên đoàn Bóng đá (FA) và Hội đồng Cricket Anh & xứ Wales (ECB) vừa ban hành lệnh cấm tương tự – và nay đang phải đối mặt với các vụ kiện tụng liên quan đến quyền bình đẳng giới.
Tại Mỹ, Tổng thống Donald Trump cũng đã ký sắc lệnh hành pháp cấm VĐV chuyển giới tham dự các hạng mục nữ, gồm cả Olympic Los Angeles 2028.
Người phát ngôn của IOC xác nhận quá trình đánh giá đang diễn ra: “Tuần trước, Giám đốc Y học và Khoa học của IOC đã cập nhật tiến độ cho các ủy viên. Nhóm công tác vẫn đang tiếp tục thảo luận, và chưa có quyết định cuối cùng”.
Chính sách giới tính mới dự kiến sẽ được IOC công bố vào năm 2026, hứa hẹn tạo ra một bước ngoặt lớn cho thể thao nữ toàn cầu – giữa lúc cuộc tranh luận về công bằng và bao dung trong thể thao vẫn đang chia rẽ sâu sắc.
Hồng Duy (theo Telegraph)