Chiều 10/11, Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Luật Dân số. Theo dự thảo, ba nhóm phụ nữ được Nhà nước hỗ trợ tài chính nhằm bảo đảm mức sinh tối thiểu gồm: phụ nữ dân tộc thiểu số, phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi và phụ nữ ở địa phương có mức sinh thay thế thấp. Các hình thức hỗ trợ có thể là trợ cấp tiền mặt, ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội, được hỗ trợ chi phí khám thai, sinh nở và nuôi con nhỏ.
Ông Tô Văn Tám, Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật, cho rằng quy định như vậy “chưa toàn diện và chưa công bằng”, vì những phụ nữ sinh đủ hai con nhưng sau 35 tuổi sẽ không được thụ hưởng chính sách. Phần lớn phụ nữ sinh muộn đều do hoàn cảnh – áp lực công việc, điều kiện kinh tế, sự nghiệp, hoặc lập gia đình muộn, chứ không phải do chủ đích.
“Sau đó họ sinh đủ hai con nhưng lại không được hỗ trợ, điều này chưa công bằng và thật sự tội nghiệp. Chỉ vì yếu tố tuổi tác mà bị loại khỏi chính sách là không hợp lý”, ông nói, đề nghị mở rộng chính sách cho phụ nữ sinh đủ hai con ở mọi độ tuổi. Đồng thời, ông kiến nghị giao cho chính quyền địa phương quyết định mức hỗ trợ cụ thể tùy điều kiện kinh tế – xã hội của từng nơi.
Bên cạnh đó, ông đề nghị bổ sung quy định khuyến khích tổ chức, doanh nghiệp cùng tham gia hỗ trợ người lao động sinh con, nhất là về thời gian nghỉ, bảo hiểm và nhà trẻ. Thực tế, nhiều phụ nữ nuôi con nhỏ không dám nghỉ dù có quyền nghỉ vì áp lực thu nhập. Người sử dụng lao động cần chia sẻ trách nhiệm trong việc duy trì mức sinh.
Đại biểu Nguyễn Hoàng Uyên, Phó giám đốc Sở Y tế Tây Ninh, đánh giá công tác dân số là yếu tố then chốt quyết định chất lượng nguồn nhân lực, sự phát triển bền vững và an sinh xã hội. Tuy nhiên, bà cho rằng chính sách hỗ trợ sinh con hiện nay chủ yếu mang tính trợ cấp, khó tạo hiệu quả lâu dài nếu không đi kèm cải thiện các dịch vụ thiết yếu như nhà ở, giáo dục và trông giữ trẻ.
Bà Uyên đề nghị Chính phủ và ban soạn thảo bổ sung chính sách phát triển hệ thống mầm non công lập và ngoài công lập chất lượng cao, giúp phụ nữ yên tâm sinh con và quay lại thị trường lao động sớm hơn. Bà cũng kiến nghị giảm thuế thu nhập cá nhân cho gia đình sinh đủ hai con – hình thức hỗ trợ trực tiếp, mang tính khuyến khích cao và phù hợp với xu hướng quốc tế.
Với nhóm phụ nữ dân tộc thiểu số, bà lưu ý thận trọng khi áp dụng hỗ trợ tài chính. Tỷ suất sinh của đồng bào hiện đã cao gấp đôi mức trung bình cả nước, trong khi điều kiện sống và y tế còn rất khó khăn. “Vấn đề không phải là họ không muốn sinh mà là thiếu dịch vụ y tế, giáo dục và hạ tầng cơ bản”, bà nói.
Theo điều tra năm 2024, tỷ suất sinh ở 53 dân tộc thiểu số đạt 4-4,3 con/phụ nữ, tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh cao gấp 5-6 lần mức bình quân quốc gia, khoảng 20% phụ nữ vẫn sinh tại nhà không có hỗ trợ y tế. Bà Uyên cho rằng cần ưu tiên chính sách nâng cao chất lượng cuộc sống, đầu tư cơ sở hạ tầng, y tế, giáo dục và tạo cơ hội việc làm, thay vì khuyến khích tăng sinh thuần túy.
Quốc hội dự kiến xem xét, thông qua dự án Luật Dân số vào ngày 10/12.
Sơn Hà