Cuối tuần trước, một thanh niên 23 tuổi tìm đến ông nài nỉ sau khi thấy người bạn cùng tập gym giảm được 10 kg một tháng nhờ loại thuốc này.
“Cậu không thể dùng vì ngay khi dừng thuốc, cân nặng sẽ quay lại. Nếu tiếp tục dùng mà không tập luyện, cậu sẽ mất cơ. Những loại thuốc này không thể thay thế cho chế độ ăn hợp lý hay thay đổi lối sống”, ông giải thích.
Những cuộc trao đổi như vậy ngày càng phổ biến khi nhu cầu thuốc giảm cân bùng nổ tại Ấn Độ – quốc gia có số người thừa cân nhiều thứ hai thế giới và hơn 77 triệu người mắc tiểu đường tuýp 2.
Vốn được phát triển để trị tiểu đường, các loại thuốc này giờ được ca ngợi là “kẻ thay đổi cuộc chơi” trong lĩnh vực giảm cân, mang lại kết quả “ít phương pháp trước đây sánh kịp”. Tuy nhiên, sự phổ biến của chúng cũng đặt ra câu hỏi về giám sát y tế, nguy cơ lạm dụng và ranh giới mờ nhạt giữa điều trị và làm đẹp.
“Đây là những loại thuốc giảm cân mạnh nhất chúng ta từng thấy”, Anoop Misra, người đứng đầu Trung tâm Bệnh tiểu đường, Bệnh chuyển hóa và Nội tiết Fortis-C-DOC ở Delhi, cho biết.
Hai loại thuốc mới đang thống trị thị trường giảm cân Ấn Độ là semaglutide (bán với tên Rybelsus, Wegovy) của Novo Nordisk và tirzepatide (tên Mounjaro) của Eli Lilly.
Cả hai đều thuộc nhóm thuốc GLP-1, bắt chước một loại hormone tự nhiên điều chỉnh cơn đói. Chúng làm chậm quá trình tiêu hóa và tác động đến trung tâm cảm giác thèm ăn của não, khiến người dùng cảm thấy no nhanh và no lâu hơn. Hầu hết các loại thuốc này được tự tiêm mỗi tuần một lần.
Tuy nhiên, các bác sĩ cảnh báo hầu hết người dùng có thể tăng cân trở lại trong vòng một năm sau khi ngưng thuốc, khi cơ thể kháng cự lại việc giảm cân và cơn thèm ăn cũ quay trở lại. Sử dụng kéo dài mà không tập thể dục hoặc rèn luyện sức mạnh cũng có thể làm mất cơ bắp cùng với mỡ.
Ngoài ra, không phải ai cũng đáp ứng với thuốc GLP-1. Hầu hết sẽ chững lại sau khi giảm khoảng 15% trọng lượng. Tác dụng phụ từ buồn nôn, tiêu chảy đến các rủi ro hiếm gặp hơn như sỏi mật, viêm tụy. Chế độ ăn giàu tinh bột, ít protein của Ấn Độ vốn đã thúc đẩy tình trạng mất cơ bắp đi kèm tăng mỡ (sarcopenic obesity). Việc giảm cân mà không nạp đủ protein hoặc tập luyện có thể khiến tình trạng này tồi tệ hơn.
“Với sự thổi phồng của truyền thông và mạng xã hội, các loại thuốc này đã trở thành một cơn sốt trong giới nhà giàu Ấn Độ muốn giảm cân”, bác sĩ Baxi nói.
Một bác sĩ ở Delhi nhớ lại, chỉ ba tháng sau khi ra mắt một loại thuốc mới, ông đã điều trị cho khoảng 100 bệnh nhân. “Một đồng nghiệp cho biết đã điều trị cho hơn 1.000 người – hầu hết đều dùng thuốc tiêm nhập lậu từ chợ đen”, người này nói.
Theo công ty nghiên cứu Pharmarack, thị trường thuốc chống béo phì của Ấn Độ đã tăng vọt từ 16 triệu USD năm 2021 lên gần 100 triệu USD, gấp hơn sáu lần. Novo Nordisk dẫn đầu thị trường. Mounjaro của Eli Lilly, ra mắt đầu năm 2025, đã trở thành loại thuốc bán chạy thứ hai.
Chi phí mỗi tháng cho các loại thuốc này từ 14.000 đến 27.000 rupee (157-300 USD), một mức giá đắt đỏ với hầu hết người dân.
Nhưng đây có thể chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Vào tháng 3/2026, bằng sáng chế của semaglutide hết hạn tại Ấn Độ, có khả năng tạo ra một làn sóng thuốc generic (thuốc sao chép) rẻ hơn. Ngân hàng đầu tư Jefferies dự đoán thị trường có thể đạt một tỷ USD.
“Khi giá giảm, nguy cơ lạm dụng cũng tăng lên”, Sheetal Sapale, phó chủ tịch tại Pharmarack, cảnh báo.
Các bác sĩ cho biết họ gặp nhiều bệnh nhân được huấn luyện viên gym (PT), chuyên gia dinh dưỡng và các thẩm mỹ viện kê đơn liều cao. Một số nhà thuốc online bán hàng dễ dàng chỉ sau một cuộc tư vấn qua điện thoại. Các thẩm mỹ viện cung cấp “gói cô dâu” hứa hẹn giảm cân thần tốc. “Một bệnh nhân hỏi tôi liệu thuốc có thể giúp con gái ông ấy giảm 7 kg trong ba tháng trước cưới không”, bác sĩ Bhaumik Kamdar ở Mumbai, nhớ lại.
Một thách thức ở Ấn Độ là cách mọi người nhìn nhận bệnh béo phì. “Hầu hết không nhận ra béo phì là một căn bệnh mãn tính, dễ tái phát”, bác sĩ phẫu thuật béo phì Muffazal Lakhdawala, cho biết. “Ở đây, nếu bạn thừa cân, mọi người cho rằng bạn được ăn uống đầy đủ và giàu có. Căn bệnh này đã bị bình thường hóa”.
Các bác sĩ cảnh báo béo phì là cửa ngõ của nhiều bệnh tật, liên quan đến ít nhất 20 bệnh ung thư, vô sinh, thoái hóa khớp và gan nhiễm mỡ.
Nhưng thông điệp của bác sĩ Lakdawala rất thẳng thắn: “Đừng dùng thuốc để giảm cân thẩm mỹ. Bạn chỉ được phép dùng nó khi cân nặng đe dọa tính mạng”.
Với những người muốn giảm 5-10 kg, lời khuyên của ông là hãy cắt bỏ đường. “Hãy áp dụng chế độ thể dục bốn ngày mỗi tuần, bạn sẽ giảm được 5-7 kg mà không cần tiêm”, Lakdawala nói.
Lam Giang (Theo India Times)