TP HCM đang dọn dẹp khu đất 4,3 ha ở số 1 Lý Thái Tổ, phường Vườn Lài (quận 10 cũ) để bàn giao cho nhà tài trợ làm công viên và xây đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19, dự kiến hoàn thành trước Tết Nguyên đán.
Ngoài vị trí đắc địa, mảng xanh rộng lớn nằm giữa ba mặt tiền Lý Thái Tổ – Hùng Vương – Trần Bình Trọng, đối diện ngã sáu Cộng Hòa, khu đất còn có 7 biệt thự cổ từng thuộc sở hữu gia đình chú Hỏa – “vua nhà đất” Sài Gòn xưa.
Theo yêu của Chủ tịch UBND TP HCM, Sở Quy hoạch – Kiến trúc đang tiến hành các bước kiểm kê, đánh giá, phân loại các biệt thự trong khu vực để làm cơ sở bảo tồn nếu phù hợp. Theo quy định, biệt thự loại 3 thì được phá dỡ, loại 2 được sửa chữa nhưng không làm ảnh hưởng kiến trúc bên ngoài và loại 1 cần được bảo tồn nguyên trạng.
Khu biệt thự này được hậu duệ của chú Hỏa xây vào khoảng năm 1950. Ban đầu có 8 căn riêng biệt, sau một căn hư hỏng chỉ còn 7. Nơi này được dùng làm nơi nghỉ ngơi của người nhà Chú Hỏa, người đương thời thường gọi là “dinh Chú Hỏa”.
Cụm biệt thự được xây dựng theo kiến trúc Pháp, có hướng cách tân theo kiến trúc mái bằng, mặt tiền đá rửa, vốn là vật liệu mới được du nhập về thay cho cách xây tường truyền thống. Mỗi biệt thự đều có mái đón, ban công, sân thượng, hiên, vườn cảnh…
Năm 1975, khu đất được Bộ Ngoại giao tiếp quản, đổi tên thành Nhà khách Chính phủ, sau đó bỏ hoang nhiều năm và đang được bàn giao cho TP HCM. Năm 1996, cụm biệt thự này được đưa vào danh sách 108 cảnh quan kiến trúc cần nghiên cứu bảo tồn của TP HCM.
Ở góc độ chuyên gia, KTS Ngô Viết Nam Sơn cho rằng 7 biệt thự là một trong những cụm di sản kiến trúc giá trị vốn do kiến trúc sư Pháp Paul Veysseyre, người từng thiết kế Dinh Bảo Đại, thực hiện.
Theo ông Sơn, khi khu đất chuyển thành công viên, 7 biệt thự nên được bảo tồn, trùng tu và chuyển thành những công trình văn hóa như bảo tàng, thư viện, nhà sinh hoạt cộng đồng…
“Nơi này sẽ trở thành không gian phục vụ trao đổi học thuật, tương tự mô hình Cà phê thứ bảy, nơi mọi người gặp gỡ, trao đổi kiến thức”, ông Sơn nói và cho rằng không gian này rất phù hợp với bối cảnh khi khu vực xung quanh có nhiều cơ sở giáo dục, trường đại học Sư phạm, Khoa học Tự nhiên…
Tương tự, TS. KTS Hoàng Ngọc Lan (Viện Đô thị Thông minh và Quản lý – ISCM, Đại học Kinh tế TP HCM), cho rằng cần bảo tồn cụm 7 biệt thự. Khu đất làm công viên sẽ biến nơi này thành không gian xanh quý hiếm, kết nối cả ba khu vực của quận 3, 5, 10 cũ kết hợp với cụm biệt thự được trùng tu thành không gian văn hóa – giáo dục.
Theo bà Lan, nơi này gắn với các trường học, nổi tiếng với chợ hoa Hồ Thị Kỷ. Do đó, 7 biệt thự có thể được chuyển thành bảo tàng, khu triển lãm về hoa, những khu vực workshop cho người dân…
Lê Tuyết