Cảnh sát Pháp đã mất chưa đầy một tuần để truy tìm được hai trong số các nghi phạm đột nhập vào bảo tàng Louvre lấy đi 8 món bảo vật trị giá 100 triệu USD. Một đồng phạm khác bị bắt hôm 29/10.
Trong cả ba trường hợp, ADN đã đóng vai trò then chốt giúp cảnh sát xác định các nghi phạm.
Công tố viên trưởng Laure Beccuau cho biết giới chức tìm thấy ADN của hai nghi phạm đột nhập bảo tàng trên cửa sổ và trên một xe máy tay ga dùng để tẩu thoát. ADN của đồng phạm được tìm thấy trên gầu của chiếc thang cơ khí gắn trên xe tải, thứ đã đưa hai nghi phạm lên ban công tầng hai của bảo tàng Louvre.
Mặc dù vụ cướp là bằng chứng cho thấy tình trạng thiếu an ninh tại các bảo tàng châu Âu, tốc độ truy tìm nghi phạm lại là minh chứng cho sức mạnh của dữ liệu ADN trong cuộc điều tra. Nó cũng là dấu hiệu cho thấy toán cướp đã bất cẩn như thế nào ở những phút cuối. Khi chạy trốn, các nghi phạm bỏ lại một chiếc găng tay, chiếc xe thang nâng mà nhóm đã cố đốt cháy nhưng không thành công và đánh rơi chiếc vương miện quý giá.
Các điều tra viên đã xử lý 150 mẫu vật pháp y liên quan đến vụ án, từ hiện trường và từ những đồ vật nhóm cướp bỏ lại. Cả ba người bị bắt đều có hồ sơ ADN lưu trong hệ thống do tiền sử phạm tội, chủ yếu là tội trộm cắp.
“Tôi tin chắc rằng chúng ta sẽ không thể phát hiện ra các nghi phạm này nếu ADN được tìm thấy không trùng khớp với cơ sở dữ liệu đó”, Gaetan Poitevin, luật sư hình sự ở Marseille có luận văn thạc sĩ về cơ sở dữ liệu DNA của Pháp, nhận xét.
Tính đến cuối năm ngoái, Hồ sơ Dấu vân tay Di truyền Tự động Quốc gia của Pháp có 4,4 triệu hồ sơ ADN. Những hồ sơ này được thu thập trong gần ba thập kỷ từ những người bị tình nghi hoặc bị kết án phạm tội, cũng như những người thiệt mạng trong thiên tai.
Nó từ lâu đã trở thành một phần thiết yếu trong các cuộc điều tra của cảnh sát. Các điều tra viên pháp y sẽ thu thập mẫu nước bọt, mồ hôi, tóc, da, tinh dịch hay máu để gửi chúng đến phòng thí nghiệm có chứng nhận để giải trình tự gene. Các phòng thí nghiệm sau đó sẽ trả kết quả để cơ quan điều tra so sánh với cơ sở dữ liệu ADN khổng lồ, tìm kiếm những kết quả trùng khớp 100%.
“Chỉ sau vài giờ, chúng tôi có thể thu được kết quả ADN”, Olivier Halnais, lãnh đạo Hiệp hội Sĩ quan Cảnh sát Pháp y Quốc gia Pháp, cho biết.
Pháp bắt đầu xây dựng cơ sở dữ liệu ADN vào năm 1998, sau khi kẻ giết người hàng loạt Guy Georges, mang biệt danh “Kẻ sát nhân vùng Đông Paris”, bị bắt.
Georges từng dùng vũ khí tấn công một phụ nữ và cảnh sát đã thu thập ADN của ông ta. Nhưng vào thời điểm đó, Pháp không có cơ sở dữ liệu tập trung, nên các sĩ quan không thể đối chiếu ADN của Georges với ADN được tìm thấy tại hiện trường 5 vụ giết người, cưỡng hiếp phụ nữ.
Sau khi ra tù, Georges tiếp tục cưỡng hiếp và giết thêm hai phụ nữ. Ông ta bị bắt lại và cuối cùng bị kết án về tội giết 7 phụ nữ. Vụ án này đã thúc đẩy Pháp thành lập cơ sở dữ liệu ADN quốc gia.
Ban đầu, cơ sở dữ liệu chỉ chứa ADN của tội phạm tình dục. Nhưng trong vòng 5 năm tiếp theo, nó đã được mở rộng để chứa cả thông tin về những người bị kết án hoặc bị tình nghi phạm những tội danh như giết người, khủng bố, buôn bán ma túy, hành hung, trộm cắp và phá hoại tài sản.
Theo Poitevin, quá trình xóa thông tin khỏi cơ sở dữ liệu ADN phức tạp đến mức rất ít người thực hiện nó. Những người từ chối cung cấp mẫu ADN phải đối mặt với án tù ít nhất một năm và khoản tiền phạt gần 17.400 USD.
Theo Bộ Tư pháp Pháp, từ năm 2018 đến 2022, trung bình mỗi năm có 680 người bị kết án vì từ chối cung cấp ADN, chiếm chưa đến 1% số người bị buộc tội mỗi năm. “Không có thân chủ nào của tôi từ chối, bởi với họ, hành động đó đồng nghĩa với thừa nhận phạm tội”, Poitevin giải thích.
Kết quả là cơ sở dữ liệu liên tục phát triển. Các điều tra viên Pháp còn có thể đối chiếu ADN thu thập được với hơn 30 cơ sở dữ liệu ADN quốc gia của châu Âu, cũng như những cơ sở dữ liệu liên quan khác.
Ngân hàng dữ liệu thường được sử dụng cho các cuộc điều tra cơ bản, song thực tế cho thấy nó cũng đặc biệt hữu ích trong những vụ án bế tắc kéo dài.
Các điều tra viên cho biết thông tin ADN đã giúp liên kết Dominique Pelicot, người bị kết án năm ngoái vì đánh thuốc mê vợ mình để hàng chục người đàn ông cưỡng hiếp bà, với một vụ hiếp dâm bất thành hơn hai thập kỷ trước.
Vụ án năm 1999 đã bị đình trệ trong nhiều năm cho đến khi cảnh sát bắt Pelicot vào năm 2020, thu thập mẫu ADN của ông ta và chạy mẫu đó qua cơ sở dữ liệu, khớp với mẫu thu được tại hiện trường vụ án từ lâu.
Năm 2011, một sĩ quan Pháp điều tra vụ án giết người chưa được phá giải trong 9 năm đã sử dụng cơ sở dữ liệu để tìm kiếm các hồ sơ ADN tương đồng. Điều này dẫn các điều tra viên đến cha của kẻ giết người và sau cùng giúp phá vụ án.
Việc tìm kiếm người thân trực hệ như vậy tốn nhiều thời gian hơn đáng kể và chỉ được sử dụng cho các tội phạm nghiêm trọng như giết người hoặc hiếp dâm, Joelle Vailly, nhà xã hội học nghiên cứu về cách hệ thống tư pháp Pháp sử dụng ADN, cho hay.
Vũ Hoàng (Theo AP, AFP, Reuters)