Nhận định này được ông Quản Trọng Thành, Giám đốc khối Phân tích Maybank Investment Bank (MSVN) nêu tại Diễn đàn Đầu tư Việt Nam 2026.
Ngân hàng đang là lĩnh vực đi đầu trong chuyển đổi số, chuyển đổi xanh. Các nhà băng cũng mở rộng sang các lĩnh vực khác như quản lý quỹ, chứng khoán, bảo hiểm, và sắp tới là tài sản số. Ông Thành cho rằng xu hướng phát triển ngành ngân hàng theo hướng hệ sinh thái tài chính bắt đầu hình thành từ khá lâu, đặc biệt ở các ngân hàng niêm yết trên thị trường chứng khoán.
Việc hình thành mô hình này, theo ông, xuất phát từ nhu cầu tự nhiên của thị trường. Khi quá trình tích sản đạt đến một giai đoạn nhất định, ngoài việc gửi tiết kiệm, người dân sẽ muốn đầu tư vào bất động sản, trái phiếu, cổ phiếu và tới đây là tài sản số. Hoạt động quản lý gia sản đáp ứng nhu cầu cho các chủ doanh nghiệp, cá nhân và gia đình. “Nhà băng nào muốn tham gia nghiêm túc vào lĩnh vực quản lý gia sản đều phải hướng tới mô hình tập đoàn tài chính”, ông Thành nói.
Tuy nhiên, hệ thống tài chính tại Việt Nam, dưới góc nhìn của ông Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TP HCM, đang phát triển theo chiều ngang hơn là chiều dọc. Độ đa dạng sản phẩm tài chính còn thiếu đa dạng so với thị trường quốc tế. Do đó, các tập đoàn tài chính phát triển mang tính danh nghĩa nhiều hơn.
Cùng quan điểm, ông Nguyễn Minh Cường, chuyên gia kinh tế trưởng ADB nhận định: “Sẽ có độ vênh lớn khi đặt phát triển tập đoàn tài chính trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam vẫn chưa trưởng thành, bởi ngân hàng phát triển nhanh hơn nhiều so với nền kinh tế thực”.
Ông Cường phân tích ngân hàng hay hệ thống tài chính trên thực tế là tấm gương phản ánh cấu trúc của nền kinh tế thực. Trong khi đó, cấu trúc này ở Việt Nam sau vài chục năm, theo ông, vẫn “chưa trưởng thành”.
Hiện Việt Nam có 1 triệu doanh nghiệp, trong đó phần lớn là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ. Bên cạnh đó, nền kinh tế có trên 5 triệu hộ kinh tế gia đình, còn khu vực phi chính thức khoảng 35-45 triệu lao động.
Cấu trúc này duy trì và phản ánh rõ trong hệ thống tài chính. Với nhu cầu vốn rất đơn giản, các hộ kinh tế gia đình hay doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ không có nhu cầu vay vốn qua thị trường vốn. Những nghị quyết về phát triển doanh nghiệp tư nhân là vô cùng quan trọng, bởi đó là động lực để thay đổi cơ cấu kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, để thay đổi được cơ cấu kinh tế, ông Cường đánh giá Việt Nam cần thêm nhiều thời gian.
“Với cơ cấu nền kinh tế đơn giản hiện nay, cả về đối tượng tham gia lẫn ngành nghề, dòng vốn thường chỉ xoay quanh vài lĩnh vực như bất động sản, ngân hàng và chứng khoán”, chuyên gia kinh tế của ADB nói.
Do đó, sự phát triển của các tập đoàn tài chính xuất phát từ mảng lõi là ngân hàng, theo chuyên gia của ADB, đặt ra hai vấn đề. Đầu tiên, việc phát triển tập đoàn tài chính sẽ hỗ trợ quá trình chuyển đổi kinh tế như thế nào, và đóng góp ra sao trong mở rộng cơ cấu khách hàng. Cùng với đó, tốc độ cải tổ của các cơ quan quản lý vẫn chậm so với sự phát triển của hệ thống ngân hàng.
Chuyên gia của ADB nhấn mạnh vai trò và năng lực của nhà quản lý. Trên thế giới, theo ông Cường, hiện có hai mô hình. Một là, mô hình của Mỹ, Trung Quốc và một số nước châu Á phát triển các siêu tập đoàn tài chính. Hai là mô hình của các nước Bắc Âu, nghĩa là không nhất thiết có các siêu tập đoàn, mà tập trung chuyên sâu vào từng lĩnh vực (ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm…) với hệ thống quản trị hiệu quả. Mô hình tập đoàn tài chính thường đi kèm vai trò “kiến tạo” của nhà nước, thay vì quản lý chặt chẽ. Ngược lại, mô hình chuyên sâu đòi hỏi hệ thống giám sát chặt nhưng linh hoạt.
Tại hội thảo, ông Nguyễn Tú Anh, Giám đốc nghiên cứu chính sách Trường Đại học VinUni cũng đánh giá, cần có sự tách bạch giữa ngân hàng thương mại và ngân hàng đầu tư. Ông nhấn mạnh hiện nay Việt Nam vẫn chưa có luật về ngân hàng đầu tư, nên tạo ra khoảng trống pháp luật, gây rủi ro cho các ngân hàng, thậm chí nền kinh tế vi mô.
“Tôi nghĩ việc có những hành lang pháp luật để thành lập các ngân hàng đầu tư là rất cần thiết”, ông Tú Anh nói.
Quỳnh Trang