Ngứa dai dẳng hoặc nghiêm trọng thường liên quan đến một bệnh lý tiềm ẩn khác ngoài vấn đề về da. Nếu triệu chứng này do bệnh thận mạn tính (CKD) gây ra được gọi là ngứa do urê huyết. Dạng ngứa này thường gặp nhất ở người bệnh thận giai đoạn cuối hoặc đang chạy thận nhân tạo, song đôi khi cũng có thể xảy ra ở giai đoạn sớm hơn.
Không giống như ngứa thông thường có thể giảm khi gãi hoặc dưỡng ẩm, ngứa liên quan đến bệnh thận thường từ bên trong cơ thể chứ không phải bề mặt da. Nó ảnh hưởng đến giấc ngủ, tâm trạng, cuộc sống hàng ngày của người bệnh. Phát hiện và điều trị sớm có thể giảm khó chịu cũng như cải thiện sức khỏe cho thận.
Nguyên nhân ngứa da ở bệnh thận
Theo Trung tâm Thông tin Công nghệ Sinh học Quốc gia Mỹ (NCBI), một số yếu tố được cho là có liên quan đến ngứa da ở người mắc bệnh thận.
- Tích tụ độc tố: Khi thận không lọc chất thải ra khỏi máu, độc tố dần tích tụ trong cơ thể, gây kích ứng các đầu dây thần kinh và ngứa dai dẳng. Ngứa thường trở nặng hơn vào ban đêm hoặc sau khi lọc máu.
- Viêm: Viêm mạn tính liên quan đến bệnh thận mạn tính có thể làm thay đổi phản ứng miễn dịch của cơ thể, tăng độ nhạy cảm với ngứa. Điều này là do các hóa chất gây viêm trong máu có thể làm tăng kích ứng và khó chịu trên da theo thời gian.
- Mất cân bằng khoáng chất: Nồng độ phốt pho, canxi, magiê hoặc hormone tuyến cận giáp cao có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của da và thần kinh, dẫn đến khô da, phát ban, ngứa tăng do mất cân bằng khoáng chất.
- Da khô: Tuyến mồ hôi và quá trình lọc máu giảm có thể khiến da khô, dễ bị kích ứng, bong tróc và nứt nẻ, làm tăng thêm cảm giác ngứa.
- Thay đổi thần kinh: Bệnh thận mạn tính có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh, làm thay đổi cách cơ thể nhận biết và phản ứng với các tín hiệu ngứa, đôi khi gây ngứa dai dẳng ngay cả khi không có tác nhân kích thích bên ngoài.
Cảm giác ngứa và vị trí
Ngứa liên quan đến thận có thể khác nhau về cường độ và vị trí. Ở một số người, ngứa da bắt đầu ở một vùng như lưng hoặc cánh tay trong khi người khác bị ngứa lan ra toàn bộ cơ thể. Ngứa thường ảnh hưởng đến cả hai bên, ví dụ cả hai tay hoặc cả hai chân, có thể nặng hơn vào ban đêm. Các vùng thường bị ảnh hưởng bao gồm lưng, vai, tay, chân, ngực, bụng, da đầu, mặt.
Cảm giác ngứa không chỉ ở bề mặt mà có thể xuất phát từ bên dưới da. Gãi có thể giảm ngứa tạm thời nhưng thường làm tình trạng kích ứng nặng hơn, dẫn đến trầy xước da và nhiễm trùng.
Phân biệt ngứa do bệnh thận với bệnh da thông thường
Ngứa thông thường có thể do các vấn đề về bề mặt như khô da, dị ứng hoặc côn trùng cắn. Tuy nhiên, ngứa liên quan đến thận là ngứa toàn thân, liên quan đến mất cân bằng hóa học bên trong cơ thể hơn là do các tác nhân kích ứng bên ngoài.
Những điểm khác biệt của ngứa da do bệnh thận bao gồm:
- Kéo dài: Ngứa có thể kéo dài hàng tháng hoặc hàng năm.
- Lan rộng: Ngứa ảnh hưởng đến các vùng rộng thay vì các điểm riêng lẻ.
- Không giảm khi gãi: Cảm giác ngứa chỉ giảm tạm thời hoặc không giảm.
- Đi kèm với các triệu chứng về thận: Mệt mỏi, sưng tấy hoặc thay đổi tiểu tiện cũng có thể xuất hiện.
Bảo Bảo (Theo Times of India)