“Chuyện phi lý đến mức tôi không ngủ được”, Hong, 37 tuổi, kể lại với Bloomberg. Khoản tiền thưởng đó là thật. Và nó đủ để vợ chồng anh, vốn đã có một con gái ba tuổi, đưa ra quyết định hệ trọng là sinh thêm con.
Booyoung và một loạt tập đoàn lớn khác của Hàn Quốc đang tung ra những khoản tiền thưởng khổng lồ để vực dậy tỷ suất sinh thấp nhất thế giới. Đơn cử, công ty Krafton Inc., nhà phát triển trò chơi điện tử, chi 43.000 USD khi trẻ chào đời và tặng thêm 29.000 USD chia thành các đợt cho đến khi đứa trẻ lên 8 tuổi. Công ty Korea Aerospace Industries Ltd., nhà sản xuất máy bay, tặng khoảng 7.000 USD cho con thứ nhất và thứ hai; 22.000 USD cho con thứ 3. Tập đoàn đa ngành Hanwha Group chi trả hơn 820.000 USD, tức 7.200 USD cho mỗi em bé trên 14 công ty thành viên). Các công ty khác gồm Doosan Enerbility, Posco, SBW và Kumho Petrochemical, cũng tham gia làn sóng chi thưởng với các khoản tiền khác nhau.
Kết quả khảo sát nhân viên nhận được tiền hỗ trợ của doanh nghiệp này cho thấy 86% cho biết chính sách khuyến khích họ cân nhắc sinh thêm con trong khi 96% nói nó giúp họ cân bằng công việc và gia đình. Tại Booyoung, 28 em bé chào đời vào năm ngoái, nhiều hơn so với mức trung bình. Tại Krafton, 58 nhân viên nhận hỗ trợ và không ai nghỉ việc.
“Bạn sẽ muốn làm việc chăm chỉ và giúp công ty thành công”, anh Hong nói, phản ánh một sự gắn kết mới được tạo ra giữa nhân viên và doanh nghiệp.
Tuy nhiên, bên dưới bề mặt của những câu chuyện thành công này là những câu hỏi gai góc. Các chuyên gia cảnh báo rằng việc tập trung vào tiền thưởng có nguy cơ bỏ qua gốc rễ của vấn đề.
“Đây là một giải pháp ngắn hạn, giống như thuốc giảm đau”, Ko Woo-rim, giáo sư chính sách dân số tại Đại học Quốc gia Seoul, nhận định. “Vấn đề cốt lõi không phải là thiếu tiền để tổ chức một đám cưới hay sinh một đứa con. Vấn đề là chi phí và áp lực khổng lồ để nuôi dạy một đứa trẻ thành công trong một xã hội cạnh tranh khốc liệt”.
Chi phí giáo dục tư nhân ở Hàn Quốc thuộc hàng cao nhất thế giới, chiếm một phần đáng kể trong thu nhập của các gia đình. Thêm vào đó là văn hóa làm việc quá giờ triền miên và giá nhà ở Seoul cao ngất ngưởng, nơi tập trung một nửa dân số cả nước.
Quan trọng hơn, các chính sách này đang vô tình tạo ra một đường phân cách xã hội mới. Khoản thưởng hào phóng chỉ dành cho những người may mắn làm việc tại các tập đoàn (chaebol). Hàng triệu người lao động tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ, lao động tự do, hay nhân viên hợp đồng hoàn toàn bị bỏ lại phía sau.
“Nó có thể làm trầm trọng thêm sự bất bình đẳng”, Lee Chul-hee, giáo sư kinh tế tại Đại học Quốc gia Seoul, người đã nghiên cứu sâu về nhân khẩu học, cho biết. “Một xã hội mà ở đó việc bạn có thể sinh con hay không phụ thuộc vào việc bạn làm việc cho công ty nào không phải là một xã hội bền vững”.
Bối cảnh lịch sử cũng cho thấy sự thận trọng là cần thiết. Các quốc gia khác đã thử nghiệm các chính sách thưởng tiền với kết quả trái chiều. Tại Pháp, một hệ thống phúc lợi trẻ em hào phóng và mạng lưới nhà trẻ công rộng khắp giúp duy trì tỷ suất sinh tương đối ổn định, nhưng đó là một cam kết dài hạn và toàn diện của nhà nước, không phải là sáng kiến riêng lẻ của doanh nghiệp.
Ngay tại Hàn Quốc, những nỗ lực của chính phủ nhằm tăng tỷ lệ sinh bằng các khoản trợ cấp trước đây chỉ tạo ra những cú hích tạm thời. Ông Joo Hyung-hwan, người đứng đầu Ủy ban Tổng thống về Xã hội Già hóa, dù lạc quan về “sự phục hồi mang tính cấu trúc”, cũng thừa nhận rằng giải pháp lâu dài đòi hỏi phải tái phân bổ dân cư ra khỏi siêu đô thị Seoul, nơi chi phí kết hôn và sinh con cao hơn, đến những khu vực ít dân cư, nơi việc nuôi dạy con cái dễ dàng hơn.
“Sẽ cần những nỗ lực nghiêm túc không chỉ từ chính phủ mà còn từ toàn bộ đất nước để huy động người dân ra khỏi các thành phố và khuyến khích sinh thêm con”, ông nói.
Cuộc khủng hoảng nhân khẩu học của Hàn Quốc là một thực tế nghiệt ngã. Với tỷ suất sinh chỉ 0,72 vào năm 2023 – thấp hơn nhiều so với mức 2,1 cần thiết để duy trì dân số ổn định – quốc gia này đang đối mặt với một tương lai mờ mịt khi lực lượng lao động teo tóp, hệ thống lương hưu sụp đổ, quân đội thiếu tân binh. Viện Nghiên cứu Kinh tế Hàn Quốc (KERI) cảnh báo rằng nếu xu hướng này tiếp diễn, tăng trưởng GDP của nước này có thể giảm xuống dưới 1% vào năm 2050.
Bình Minh (Theo Bloomberg)