Các chuyên gia nhận định, trong nhịp sống hiện đại, việc cân bằng giữa công việc, gia đình và mục tiêu tài chính ngày càng trở nên khó khăn. Ai cũng mong muốn nguồn tiền nhàn rỗi có thể sinh lời, nhưng không phải ai cũng có đủ thời gian và kiến thức để đầu tư hiệu quả trong thị trường biến động.
Theo thống kê của SSC, trong năm nay thị trường chứng khoán Việt Nam ghi nhận chu kỳ tăng trưởng mạnh, liên tục thiết lập những đỉnh mới. Dòng tiền liên tục đổ vào thị trường, giá trị giao dịch trung bình mỗi phiên đạt 25.900 tỷ đồng, chỉ số VN-Index tăng 31,2% chỉ trong 9 tháng đầu năm. Chuyên gia nhận định, “bữa tiệc tăng trưởng” này không dành cho mọi người.
Thanh Mai, nhà đầu tư tại Hà Nội, cho biết, bị cuốn theo làn sóng AI, bà đã đầu tư toàn bộ vào cổ phiếu công nghệ từ quý I. Dù VN-Index vượt 1.700 điểm, tài khoản của bà vẫn âm 30%. Chuyên gia đánh giá, câu chuyện của bà Mai không phải là trường hợp cá biệt. Một nghiên cứu đăng trên Tạp chí Kinh tế Kỹ thuật (2020) cho thấy, trong quá trình ra quyết định đầu tư, nhà đầu tư cá nhân Việt Nam thường chịu tác động bởi các yếu tố tâm lý như neo quyết định, quá tự tin, khuynh hướng sẵn có và hiệu ứng đám đông. Những yếu tố này thường khiến kết quả đầu tư kém hiệu quả.
Tự đầu tư mang lại cảm giác chủ động, nhưng đòi hỏi sự kỷ luật và kiến thức để đọc hiểu báo cáo tài chính, phân tích ngành, cũng như theo dõi biến động vĩ mô, những công việc cần nhiều thời gian và nỗ lực. “Thực tế, không ít người rơi vào tình trạng ‘mua đỉnh, bán đáy’, khi lợi nhuận không đạt kỳ vọng hoặc thua lỗ, họ dễ mất niềm tin và rời bỏ thị trường”, chuyên gia Dragon Capital nói.
Thực tế, 9 tháng đầu năm nay, thị trường chứng khoán cũng trải qua nhiều sự kiện với tác động từ những sự kiện kinh tế chính trị trên toàn cầu và tại Việt Nam. Các thông tin chính trị trong tháng 4 khiến VN-Index giảm hơn 200 điểm chỉ trong vài ngày, rồi nhanh chóng phục hồi và chinh phục các mốc 1.500-1.600 điểm sau đó hai tháng. Khối ngoại bán ròng hơn 94.000 tỷ đồng. Ngoài ra, đà tăng của thị trường từ đầu năm đến nay chủ yếu đến từ nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn, trong khi các cổ phiếu có nền tảng tài chính tốt lại chưa tăng trưởng như kỳ vọng, khiến nhiều nhà đầu tư vẫn chưa có lãi cao dù thị trường đã tăng điểm mạnh.
Trước bối cảnh này, các chuyên gia tài chính Dragon Capital đưa ra hai hướng đi chính cho nhà đầu tư cá nhân, đặc biệt là những người bận rộn không có nhiều thời gian theo dõi thị trường. Thứ nhất, nếu không có đủ thời gian và kiến thức chuyên sâu, nên cân nhắc ủy thác cho các chuyên gia thông qua chứng chỉ quỹ. Với hình thức này, nhà đầu tư không cần chọn cổ phiếu riêng lẻ mà sở hữu một phần “rổ tài sản” được quản lý chuyên nghiệp. Các quỹ lớn như DCDS, VLGF, VESAF, SSI SCA thường đầu tư vào những cổ phiếu đầu ngành như MWG, FPT, ACB, HPG… được đội ngũ chuyên gia theo dõi, phân tích và tái cơ cấu hàng ngày để tối ưu hóa lợi nhuận và quản trị rủi ro.
Theo nền tảng Fmarket, nhiều quỹ mở cổ phiếu đạt mức tăng trưởng cao trong 9 tháng đầu năm: TCFIN (+26,8%), BMFF (+26,7%), MAGEF (+25,7%), đặc biệt BVFED (+36,4%) và DCDS (+31,6%) vượt mức tăng của VN-Index. Khi thị trường điều chỉnh, như đợt sụt giảm 220 điểm của VN-Index vào tháng 4, các quỹ đã cho thấy khả năng quản trị rủi ro tốt và phục hồi. Điển hình như DCDS (+62,58%), BVFED (+61,51%), MAGEF (+58,53%) đều ghi nhận mức tăng trưởng hơn 50% kể từ đáy tháng 4, cho thấy hiệu quả của chiến lược đầu tư dài hạn.
Thứ hai, nếu nhà đầu tư vẫn muốn tự quản lý danh mục, cần duy trì kỷ luật và tầm nhìn dài hạn. Việc đầu tư hiệu quả không đến từ những quyết định ngắn hạn mà từ sự kiên định với chiến lược dài hơi. Thay vì chạy theo xu hướng “lướt sóng”, nên tập trung vào việc phân tích cơ bản của doanh nghiệp, đa dạng hóa danh mục đầu tư và tránh hành động theo tâm lý đám đông. Việc tự đầu tư đòi hỏi sự chủ động, nhưng phải đi kèm với kiến thức để đọc hiểu báo cáo tài chính, phân tích ngành và theo dõi tin tức vĩ mô, những công việc vốn đòi hỏi nhiều thời gian và công sức.
Song, theo chuyên gia, dù lựa chọn cách đầu tư nào, yếu tố quan trọng nhất vẫn là lãi suất kép và tính kỷ luật. Chiến lược đầu tư định kỳ (SIP) với số tiền cố định mỗi tháng giúp nhà đầu tư mua được nhiều đơn vị quỹ khi giá thấp và ít hơn khi giá cao, từ đó tối ưu giá vốn.
Đơn cử quỹ DCDS trong 5 năm qua tăng trưởng 162%, tương đương lợi nhuận kép trung bình 21,2% mỗi năm (tính đến 30/9). Nghĩa là, nếu đầu tư 100 triệu đồng cách đây 5 năm và kiên nhẫn nắm giữ, tài sản hiện đã đạt hơn 260 triệu đồng.
Dù vậy, mọi khoản đầu tư đều tiềm ẩn rủi ro, và kết quả quá khứ không đảm bảo cho tương lai. Tuy nhiên, với những người bận rộn, lựa chọn kênh đầu tư chuyên nghiệp, ổn định và phù hợp với khẩu vị rủi ro là cách hiệu quả để “tiền làm việc cho mình”, thay vì bị cuốn vào áp lực biến động thị trường.
Hoàng Đan