Hai cựu Phó Chánh án TAND cấp cao tại Đà Nẵng là ông Phạm Tấn Hoàng và Phạm Việt Cường cùng cựu Chánh Tòa Hình sự TAND tỉnh Đăk Lăk Nguyễn Tấn Đức và ông Vũ Văn Tú, cựu Thẩm phán TAND tỉnh Đăk Lăk nằm trong số 4 người sắp bị TAND Hà Nội xét xử về tội Nhận hối lộ.
Phiên tòa dự kiến diễn ra trong 10 ngày. Trong 28 bị cáo có 10 người nguyên là lãnh đạo, thẩm phán, công chức tòa án; 3 kiểm sát viên, nhân viên ngành kiểm sát; 2 chấp hành viên, cán bộ Cơ quan Thi hành án dân sự; 4 luật sư, nhân viên văn phòng luật và 9 bị cáo, đương sự trong các vụ án.
Họ bị cáo buộc các tội Đưa hối lộ, Nhận hối lộ và Môi giới hối lộ.
VKSND Tối cao đánh giá sai phạm diễn ra trong thời gian dài (3/2022-5/2024), phạm vi rộng, thực hiện nhiều lần, tổng số tiền hơn 11,4 tỷ đồng. Tất cả nhằm “giải quyết vụ án theo hướng có lợi cho người đưa”. Trong 20 vụ chạy án bị cáo buộc có 8 án hình sự và 12 vụ kiện tranh chấp dân sự, kinh doanh, chia thừa kế.
Người đưa hối lộ được xác định là bị cáo, người nhà họ, đưa tiền thông qua nhiều người môi giới để được giảm án tù, thay đổi phán quyết trong các vụ tranh chấp dân sự, được “ăn Tết xong mới xử”.
Dẫn chứng, trong vụ án giết người ở Gia Lai, một bà mẹ có hai con trai cùng bị phạt tù đã bỏ ra 300 triệu đồng để được cấp phúc thẩm giảm mỗi người 2 năm tù. Trong vụ án với tội danh tương tự ở tỉnh Đăk Lăk, người chạy án là chị ruột của bị cáo đã chi 150 triệu đồng để em trai được giảm từ 15 năm xuống còn 13 năm 6 tháng tù. Tại vụ án đánh bạc ở tỉnh Đăk Lăk, bị cáo nhận án sơ thẩm 5 năm tù, cũng được vợ “mua” cho 2 năm giảm nhẹ với giá 400 triệu đồng.
Cá biệt trong một số vụ, người chạy án lại là chính thẩm phán. Cáo trạng nêu, trong một vụ kiện dân sự ở Gia Lai cuối năm 2023, VKSND Tối cao cáo buộc sau khi thắng ở phiên sơ thẩm nhưng lại bị cấp phúc thẩm tuyên thua, đương sự trong vụ tranh chấp tài sản đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm.
Chủ tọa phiên sơ thẩm chính này là vợ ông Nguyễn Xuân Hưng – Chánh án TAND huyện Đăk Đoa khi đó. Do muốn giữ nguyên án sơ thẩm để “không ảnh hưởng đến việc bổ nhiệm lại chức danh thẩm phán” của vợ, ông Hưng mang 320 triệu đồng đi quan hệ, nhờ hủy án phúc thẩm nhưng bất thành. Ông Hưng đang bị truy tố về tội Đưa hối lộ.
Trong vụ án đánh bạc khác, 3 người bị TAND thành phố Buôn Ma Thuột phạt 1-3 năm tù và đều được Trần Duy Đức, Phó Chánh án TAND thành phố Buôn Ma Thuột, chủ động “chạy án” giúp, dù không ai nhờ. Ông Đức phải đối mặt với tội Môi giới hối lộ.
Cùng tội này, ông Ngô Văn Nam, thẩm phán TAND thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế, cũng lo lót cho cháu gái là bị cáo trong vụ án mua bán ma túy phải nhận án 20 năm tù. Ông Nam khi đó đã giúp cháu đưa 250 triệu đồng qua các mối quan hệ để xin giảm án, không tịch thu sung công bất động sản, theo cáo trạng.
Một vụ “chạy án” qua 5 tầng môi giới
Trong cả 20 vụ sai phạm, cáo trạng thể hiện, người có nhu cầu “chạy án” không bao giờ gặp ngay được người thực sự có thẩm quyền giải quyết mà đều phải thông qua ít nhất 3 người môi giới, cá biệt có những vụ lên tới 5 người. Đó là lý do trong vụ án này có tới 17 trong 28 bị can đang bị truy tố về tội Môi giới hối lộ.
Người môi giới thường có quan hệ gần gũi hoặc thường xuyên tiếp xúc với cán bộ tố tụng song không có khuôn mẫu nghề nghiệp. Người môi giới có thể là hàng xóm của bị cáo và tình cờ quen một luật sư; có thể là luật sư hoặc nhân viên văn phòng luật, thậm chí lái xe của cơ quan kiểm sát. 17 bị can của nhóm tội này có tới 9 người nguyên là thẩm phán, lãnh đạo, cán bộ tòa án; Viện kiểm sát; cơ quan thi hành án.
Tiền người đưa hối lộ bị người môi giới bớt lại một phần và khi đến tay “người có thẩm quyền” thường chỉ còn 30-50%.
Vụ kiện liên quan Công ty K-Homes (Nha Trang) thể hiện rõ cơ chế môi giới chạy án đa tầng. Cụ thể, do bị tuyên thua kiện cả hai cấp và bị bác kháng nghị giám đốc thẩm, Chủ tịch K-Homes Dương Anh Sơn quyết định nhờ Nguyễn Thị Nga, Phó Trưởng phòng thuộc TAND cấp cao tại Đà Nẵng, quan hệ với Tòa án Tối cao.
Bà Nga nhờ luật sư Ngọc Anh giúp. Ngọc Anh lại nhờ ông Nguyễn Huy Cẩn, Phó Chánh Tòa Dân sự, TAND tỉnh Vĩnh Phúc (trước là thư ký Phó Chánh án TAND tối cao). Ông Cẩn nhận lời, lại đi nhờ vả tiếp.
Qua bốn lượt môi giới, ông Cẩn ban đầu yêu cầu 1,5 tỷ đồng, Ngọc Anh đã báo giá với bà Nga là 2 tỷ đồng. Còn bà Nga sau đó đã yêu cầu chủ tịch K-Homes đưa tới 3 tỷ.
Bốn tháng không được việc, Sơn đòi tiền đồng thời tố cáo bà Nga. Nhóm người này bị bắt quả tang khi mang tiền trả nhau tại một nhà hàng ở Hà Nội, tháng 8/2024.
Bà Nga cũng là “cò chạy án” năng nổ nhất trong toàn vụ, với việc môi giới 15 vụ, trót lọt 10 vụ, tổng số tiền nhằm hưởng lợi tới 8,6 tỷ đồng. Theo cáo trạng, bà Nga đội giá hoặc chủ động cắt xén lại tiền, hưởng riêng 30-330 triệu đồng mỗi vụ.
Bị can Đỗ Đăng Thủy, dù chỉ là lái xe hợp đồng tại VKSND huyện Buôn Đôn, tỉnh Đăk Lăk, cũng đã hưởng lợi tới 260 triệu đồng từ vụ môi giới giảm án cho người đánh bạc. Được người này đưa 680 triệu đồng để “lo lót”, Thủy chỉ dùng 450 triệu đồng đi “chạy án”, giữ lại 230 triệu. Do việc êm xuôi như ý, bà Thủy được cảm ơn thêm 30 triệu đồng, cáo trạng nêu.
Không giống như các vụ án tham nhũng được truy tố, xét xử gần đây, quà biếu, tiền hối lộ đều được đưa dưới dạng tiền mặt. Trong chuỗi 20 vụ chạy án đang bị truy tố, 16 vụ được người đưa, người môi giới và người nhận chuyển khoản cho nhau qua ngân hàng điện tử, từ vài trăm triệu đến vài tỷ đồng.
Tiếp tục điều tra những cán bộ liên quan
Ông Phạm Việt Cường, cựu Phó Chánh án TAND cấp cao tại Đà Nẵng, bị cáo buộc trực tiếp nhận hoặc qua môi giới, nhận 970 triệu đồng để can thiệp vào 5 vụ án cả hình sự và dân sự.
Ông Cường thừa nhận hành vi nhưng đều khai khi nhận tiền tại 2 vụ án đã “báo cáo người có thẩm quyền của TAND Cấp cao tại Đà Nẵng”, tuy nhiên không được đồng ý.
Còn trong 3 vụ “trót lọt”, ông Cường khi nhận tiền hối lộ đều phải đưa một phần cho “người có thẩm quyền của TAND Cấp cao tại Đà Nẵng”. Cụ thể, nhận 400 triệu phải chia lại 200 triệu đồng; nhận 220 triệu phải đưa lại 100 triệu và nhận 100 triệu đưa lại 50 triệu đồng.
Đối với hành vi của lãnh đạo, thẩm phán TAND Cấp cao tại Đà Nẵng và những người liên quan khác chưa được làm rõ, VKSND Tối cao đã ra quyết định tách vụ án hình sự để tiếp tục xử lý.
Đối với các bản án, quyết định trong 20 vụ án liên quan, Cơ quan điều tra VKSND Tối cao đã có văn bản chuyển cơ quan có thẩm quyền đề nghị xem xét lại theo quy định của pháp luật.
Quá trình điều tra, truy tố, 17 bị can và gia đình đã nộp lại tổng cộng 1,255 tỷ đồng phạm tội mà có.
Thanh Lam