Bác sĩ Nguyễn Như Điền, Quản lý Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC cho biết, zona thần kinh là bệnh hậu thủy đậu, đều do virus Varicella-Zoster (VZV) gây ra. Sau khi khỏi thủy đậu, virus VZV vẫn tồn tại và sống ẩn trong hạch thần kinh nhiều tháng, nhiều năm. Khi gặp các điều kiện như tuổi cao, hệ miễn dịch suy giảm, mắc bệnh nền mạn tính, căng thẳng tâm lý… virus VZV sẽ tái hoạt động, rời vị trí trú ngụ gây ra bệnh zona.
Theo bác sĩ Điền, có mối quan hệ giữa tình trạng thèm ăn đồ ngọt với bệnh zona thần kinh. Cụ thể đồ ăn ngọt với hàm lượng đường cao luôn là thực phẩm kích thích người ăn. Các nghiên cứu chỉ ra, đường làm tăng các hormone hạnh phúc như dopamine và endorphin. Khi thèm và được ăn đồ ngọt, các hormone hạnh phúc được giải phóng, làm giảm cảm giác căng thẳng, khó chịu. Não cũng cần nguồn năng lượng chính từ glucose, do đó ăn ngọt khiến não bộ có cảm xúc, hưng phấn, giúp xoa dịu tâm trạng hiệu quả.
“Thèm ăn ngọt không trực tiếp gây ra bệnh zona thần kinh. Tuy nhiên, tiêu thụ đường trong thời gian dài làm tăng cảm giác thèm ăn, lâu dần bị nghiện ngọt, dẫn đến bệnh tật”, bác sĩ Điền chia sẻ.
Bác sĩ Điền dẫn chứng một nghiên cứu đăng trên tạp chí Y khoa Mỹ – JAMA Internal Medicine (2016) cho thấy, ăn nhiều đường có thể gây tổn thương tim, cả ở những người không bị thừa cân. Một phân tích tổng hợp từ nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra, tiêu thụ thực phẩm nhiều đường trong thời gian dài tăng cảm giác thèm đường dẫn đến béo phì, tiểu đường, bệnh tim mạch, tăng huyết áp, tăng chỉ số triglycerides (cholesterol xấu), mức viêm trong cơ thể…
Ăn uống thực phẩm nhiều đường cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh trầm cảm, rối loạn tâm trạng. Như nghiên cứu cắt ngang sử dụng dữ liệu từ Khảo sát Dinh dưỡng và Sức khỏe Quốc Mỹ, giai đoạn 2011-2018 ở 18.439 người trưởng thành, các nhà nghiên cứu phát hiện, lượng đường trong chế độ ăn uống tăng thêm 100g/ngày có liên quan với tỷ lệ mắc bệnh trầm cảm cao hơn 28%.
Theo bác sĩ Điền, chính các bệnh nền kể trên là yếu tố làm nguy cơ mắc zona thần kinh, được nhiều nghiên cứu chứng minh. Ví dụ như, bệnh tiểu đường làm tăng nguy cơ mắc zona thần kinh từ 24-38%, còn bệnh tim mạch có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh lên đến 34%. Lý do là người mắc các bệnh này cần phải sử dụng thuốc kéo dài để kiểm soát bệnh dễ làm suy giảm miễn dịch của cơ thể, làm tăng nguy cơ tái hoạt động của các bệnh nhiễm trùng tiềm ẩn, trong đó có zona thần kinh.
Bệnh zona thần kinh gây ra triệu chứng ban đỏ, mụn nước tập trung thành đám, thành chùm dọc theo đường phân bố của thần kinh ngoại biên. Bệnh có thể gây ra các biến chứng như nhiễm trùng da, viêm phổi, viêm não, viêm màng não, tăng nguy cơ đột quỵ, nhồi máu cơ tim.
Bác sĩ Điền khuyến cáo, mọi người cần hạn chế, tập cai nghiện ăn ngọt để tránh mắc zona thần kinh. Khi xuất hiện cơn thèm hãy hít thở sâu, đứng lên đi lại, vận động, uống nước để cai dần, hoặc chọn loại ít đường, kích thước nhỏ, ăn uống chậm để cai dần. Mọi người có thể ăn các thực phẩm thay thế như trái cây không ngọt hoặc chua, hạt dinh dưỡng, nước ép, sinh tố, các loại tạo ngọt bằng đường la hán quả hoặc chà là, bánh hạnh nhân… Cần ăn đa dạng thực phẩm, nên ăn nhiều rau xanh, trái cây, uống đủ nước lọc, thường xuyên vận động, ngủ sớm, tránh căng thẳng, stress.
Bên cạnh đó, zona hiện đã có vaccine phòng ngừa. Vaccine có hiệu quả ngăn bệnh đến 97% ở người từ 50 tuổi và 87% ở người từ 18 tuổi bị suy giảm miễn dịch do bệnh lý, giảm hơn 90% biến chứng đau thần kinh sau zona và các biến chứng khác. Lịch tiêm gồm hai mũi cách nhau 1-2 tháng theo chỉ định của bác sĩ.
Theo bác sĩ Điền, người mắc thủy đậu có nguy cơ cao phát triển zona thần kinh. Vì vậy người dân chưa mắc thủy đậu hoặc không rõ tiền sử bệnh, cần rà soát sổ tiêm chủng và bổ sung loại vaccine này. Hai mũi vaccine có thành phần thủy đậu giúp ngăn ngừa bệnh lên đến 98%.
Khi mắc bệnh, người dân cần đến bệnh viện càng sớm càng tốt, không nên điều trị theo mẹo dân gian, đắp các loại lá cây, mực tàu lên vết thương. Việc này khiến bệnh nặng hơn và làm chậm “thời gian vàng” điều trị.
Diệu Linh