Tổng giám đốc BBC Tim Davie và CEO bộ phận tin tức Deborah Turness cùng thông báo từ chức ngày 9/11, sau khi cơ quan truyền thông vốn được coi như biểu tượng cho nền báo chí độc lập kiểu Anh hứng chỉ trích liên quan cáo buộc cố tình chỉnh sửa phát biểu của Tổng thống Mỹ Donald Trump trong chương trình phim tài liệu Panorama.
“Mất cả tổng giám đốc lẫn CEO là chuyện chấn động, chưa từng xảy ra”, Katie Razzall, biên tập viên văn hóa và truyền thông của BBC, bình luận.
Loạt diễn biến bắt nguồn từ một tài liệu nội bộ của BBC bị rò rỉ. Nội dung tài liệu được Telegraph công bố ngày 3/11, trong đó kết luận BBC đã “thiên vị nghiêm trọng và có hệ thống” khi biên tập và đưa tin, liệt kê một số nội dung và Panorama là một trong số đó, dù đây được coi là một trong những chương trình phim tài liệu điều tra nổi tiếng nhất thế giới.
Theo Telegraph, tài liệu rò rỉ được soạn thảo bởi Michael Prescott và gửi đến hội đồng quản trị BBC. Prescott là cố vấn độc lập cho Ủy ban Hướng dẫn và Tiêu chuẩn Biên tập (EGSC) của BBC trong ba năm, trước khi rời vị trí này hồi tháng 6.
“Tôi rời đi với những mối quan ngại sâu sắc và chưa được giải quyết tại BBC. Tôi đã suy nghĩ kỹ về việc nên hành động ra sao và quyết định rằng chúng đủ nghiêm trọng để nêu với hội đồng”, ông Prescott viết, liệt kê những nội dung đưa tin mà EGSC đã xem xét, gồm về bầu cử Mỹ, đa dạng sắc tộc, giới tính sinh học và bản dạng giới, cũng như chiến sự Israel – Hamas.
Tập phim tài liệu gây tranh cãi của Panorama có tên Trump: A Second Chance? (Trump: Liệu có cơ hội thứ hai?) được BBC phát sóng ngày 28/10/2024, một tuần trước ngày bầu cử tổng thống Mỹ 5/11/2024.
“Tôi đã xem và thấy chương trình thiếu khách quan, nghiêng hẳn về quan điểm chống ông Trump. Số lượng người chỉ trích ứng viên tổng thống đảng Cộng hòa áp đảo người ủng hộ ông. Việc phân tích lý do khiến ông Trump được ủng hộ cũng không đầy đủ”, Prescott cho biết.
Prescott báo cáo lên EGSC và cố vấn cấp cao về biên tập David Grossman đã xem xét lại nội dung chương trình. Grossman nhận thấy chương trình chỉ nêu ý kiến của một người ủng hộ ông Trump, trong khi có đến 10 người hoài nghi về năng lực lãnh đạo của ông.
Một vấn đề nghiêm trọng nữa là Panorama đã cắt ghép nội dung ông Trump phát biểu vào ngày 6/1/2021, ngày diễn ra bạo loạn tại Điện Capitol, gây hiểu lầm cho khán giả.
Trong tập phim Trump: A Second Chance?, BBC đã dẫn lời Tổng thống Trump rằng: “Chúng ta sẽ đến Đồi Capitol và chúng ta chiến đấu. Chúng ta chiến đấu đến cùng và nếu không làm như vậy, các bạn sẽ không còn đất nước”.
Tuy nhiên, trên thực tế, ông Trump nói câu “Chúng ta sẽ đến Đồi Capitol, tôi sẽ ở bên các bạn…” ở phút thứ 15 của bài phát biểu. Phần “và chúng ta chiến đấu…” xuất hiện sau đó 54 phút, khi ông Trump cáo buộc các buộc bầu cử tại Mỹ bị gian lận.
Câu nói chính xác của Tổng thống Trump khi đó là “Chúng ta sẽ tiến về Đồi Capitol và cổ vũ cho các thượng nghị sĩ, hạ nghị sĩ cũng như những phụ nữ dũng cảm của chúng ta”.
Grossman còn phát hiện vấn đề trong cách BBC sắp xếp trình tự sự kiện diễn ra ngày 6/1/2021. Nhóm Proud Boys ủng hộ ông Trump đã tiến về Đồi Capitol trước khi Tổng thống phát biểu, nhưng trong chương trình Panorama, thứ tự hai sự kiện này được đảo lại.
“Điều này tạo ra ấn tượng rằng người ủng hộ đã nghe theo lời kêu gọi của Tổng thống Trump”, Prescott viết, mô tả đây là phát hiện gây sốc nhất trong thời gian làm việc tại EGSC. “Nếu các phóng viên BBC được phép chỉnh sửa video để khiến người ta nói những điều họ chưa từng nói, vậy thì các hướng dẫn của đài còn giá trị gì, BBC còn đáng tin cậy không, và mọi chuyện sẽ đi đến đâu?”.
Theo Prescott, khi ông thông báo điều này, ban điều hành BBC bác bỏ cáo buộc về hành vi sai phạm, thậm chí còn bảo vệ Panorama.
“Không có nỗ lực nào nhằm định hướng khán giả liên quan nội dung hay bản chất bài phát biểu của ông Trump trước vụ bạo loạn tại Điện Capitol. Việc cắt các bài phát biểu thành các đoạn ngắn là thông lệ bình thường”, Phó giám đốc BBC Jonathan Munro nói khi họp với EGSC ngày 12/5.
Ông Davie và chủ tịch hội đồng quản trị BBC không bình luận gì trong cuộc họp. Prescott đã gửi email cho chủ tịch hội đồng quản trị về “hành động rất nguy hiểm, chưa có tiền lệ và kêu gọi ông hành động”, nhưng không nhận được phản hồi.
Ngoài ra, Prescott còn chỉ ra những vấn đề nghiêm trọng trong cách BBC Arabic đưa tin về Gaza, khi dành nhiều không gian cho nhóm Hamas. Ông cũng bày tỏ lo ngại về một nhóm phóng viên LGBT+ tự kiểm duyệt về tranh luận chuyển giới và dịch vụ kiểm chứng thông tin BBC Verify đã ra một bản tin “hoàn toàn sai”, cho rằng các công ty bảo hiểm xe hơi có hành vi phân biệt chủng tộc.
Bài đăng của Telegraph lập tức khiến BBC hứng chỉ trích. Cựu thủ tướng Anh Boris Johnson cho rằng ông Davie “phải giải thích rõ ràng hoặc từ chức” và BBC “đã nhiều lần bị phát hiện có hành động thiên tả”.
“Chúng tôi không bình luận về nội dung trong các tài liệu bị rò rỉ, nhưng khi nhận được phản hồi, BBC luôn xem xét nghiêm túc và cân nhắc cẩn thận”, một phát ngôn viên của BBC nói. “Prescott là cựu cố vấn của một ủy ban, nơi các quan điểm và ý kiến khác nhau về hoạt động đưa tin của chúng tôi thường xuyên được thảo luận và tranh luận”.
Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt mô tả BBC là “100% tin giả” và là “cỗ máy tuyên truyền”.
CEO bộ phận tin tức Turness ngày 9/11 cho biết bê bối đã “đến mức gây tổn hại cho BBC”, nhận trách nhiệm về mình và đã nộp đơn từ chức lên ông Davie. Tổng giám đốc Davie cùng ngày cũng thông báo từ chức.
“Như mọi tổ chức công, BBC không hoàn hảo và chúng tôi phải luôn thẳng thắn, minh bạch, có trách nhiệm. Cuộc tranh cãi hiện tại quanh bộ phận tin tức của BBC không phải lý do duy nhất, nhưng rõ ràng đã góp phần đưa đến quyết định này. Tôi phải chịu trách nhiệm cao nhất”, ông Davie nói.
Ông Davie là phó giám đốc thương hiệu và marketing tại PepsiCo trước khi chuyển sang làm giám đốc phòng marketing, truyền thông và khán giả của BBC năm 2005, trải qua nhiều vị trí trước khi được bổ nhiệm vào ghế tổng giám đốc năm 2020. Bà Turness là CEO của BBC từ năm 2022, quản lý đội ngũ 6.000 người. Bà từng là CEO của ITN và chủ tịch NBC News từ năm 2013.
Như Tâm (Theo BBC, Guardian, Telegraph)