Tôi đã đi làm được 12 năm, và trong suốt quãng thời gian đó chưa từng sử dụng xe máy xăng để di chuyển. Phần vì điều kiện công việc cho phép tôi đi ôtô hoặc các phương tiện công cộng, phần vì tôi sớm nhận ra rằng xe máy chạy xăng dù tiện nhưng lại là một trong những “thủ phạm thầm lặng” gây ô nhiễm không khí lớn nhất tại các đô thị Việt Nam.
Vì thế, khi đọc tin về đề xuất hoán cải xe xăng thành xe điện, tôi cảm thấy đây là một bước đi rất cần thiết. Nó không chỉ là giải pháp kỹ thuật, mà còn là một hướng mở để hàng triệu người Việt có thể dần chuyển đổi sang phương tiện sạch hơn, bền vững hơn, mà không bị gián đoạn nhu cầu di chuyển vốn rất lớn hiện nay.
Tôi bắt đầu đi làm từ năm 2013, xe máy vẫn là phương tiện phổ biến nhất. Khi đó, hầu hết đồng nghiệp của tôi đều chọn xe tay ga hoặc xe số. Còn tôi, vì ở gần cơ quan, nên chọn đi bộ hoặc đi xe buýt. Sau này, khi chuyển công việc xa hơn, tôi mua một chiếc ôtô nhỏ để di chuyển, vừa an toàn, vừa phù hợp với tính chất công việc cần di chuyển nhiều giữa các điểm trong thành phố.
Tôi hiểu rõ xe máy gắn bó thế nào với đời sống người Việt. Nhưng suốt 12 năm không sử dụng xe máy chạy xăng, tôi có cơ hội quan sát rõ ràng mức độ ô nhiễm mà loại phương tiện này tạo ra. Buổi sáng đi làm, đứng ở ngã tư đèn đỏ, tôi cảm nhận mùi khói xăng đặc quánh bốc lên, tiếng động cơ ồn ào dội vào tai, và nhìn những dòng xe nối đuôi nhau như “biển khói”. Đó là điều khiến tôi càng thêm vững tin vào lựa chọn của mình.
Không thể phủ nhận, xe máy mang lại sự tiện lợi, linh hoạt và phù hợp với điều kiện đường phố Việt Nam. Tuy nhiên, sau hàng chục năm, nó cũng trở thành “cơn nghiện tiện lợi” của người Việt. Chúng ta đã quen với việc nổ máy chỉ để đi vài trăm mét, sẵn sàng chen chúc, bấm còi, xả khói trong những con phố nhỏ.
Theo thống kê, lượng khí thải CO2, CO và bụi mịn từ hàng chục triệu xe máy ở Việt Nam đóng góp một phần lớn vào ô nhiễm không khí đô thị, đặc biệt là tại Hà Nội và TP HCM. Trong khi đó, nhiều quốc gia châu Âu, Nhật Bản hay Hàn Quốc đã hạn chế xe xăng, chuyển sang xe điện, xe hybrid (lai xăng – điện) hoặc phương tiện công cộng từ nhiều năm nay.
>> Ranh giới an toàn mong manh khi hoán cải xe xăng thành xe điện
Việt Nam chưa thể “cấm ngay” xe xăng vì điều kiện hạ tầng và thu nhập của người dân chưa cho phép. Nhưng chuyển đổi dần, bắt đầu từ mô hình xe lai – vừa xăng, vừa điện – là một hướng đi thực tế. Nó cho phép người dùng vận hành linh hoạt: đi gần thì chạy điện, đi xa thì chuyển sang xăng. Đây là một ý tưởng rất khả thi với điều kiện Việt Nam hiện nay.
Một mặt, nó giúp người dân tiết kiệm nhiên liệu đáng kể, giảm 30–50% lượng xăng tiêu thụ mỗi tháng, đồng nghĩa với việc giảm chi phí và giảm khí thải ra môi trường. Mặt khác, người dùng không còn lo “xe điện hết pin giữa đường”, vì có thể chuyển sang chế độ xăng bất cứ lúc nào – điều mà hạ tầng trạm sạc hiện nay vẫn chưa đáp ứng đầy đủ. Ngoài ra, nếu được khuyến khích bằng chính sách thuế, hỗ trợ hoán cải, người dân sẽ từng bước làm quen với việc vận hành điện – bảo trì – sạc pin, mở đường cho quá trình chuyển đổi hoàn toàn sang xe điện trong tương lai.
Chúng ta đều nói nhiều về bảo vệ môi trường, giảm phát thải carbon, nhưng hành động cụ thể lại còn rất ít. Tôi tin rằng, thay đổi thói quen đi lại là một trong những việc thiết thực nhất mà cá nhân có thể làm được. Nếu mỗi người Việt Nam chỉ cần giảm đi 30% lượng xăng tiêu thụ bằng cách dùng xe lai hoặc đi, lượng khí thải giảm đi sẽ là con số khổng lồ. Môi trường đô thị sẽ trong lành hơn, tiếng ồn giảm, sức khỏe người dân được cải thiện.
Ở nhiều nước, xe hybrid được xem là giai đoạn chuyển tiếp cực kỳ quan trọng trước khi toàn xã hội chuyển hẳn sang xe điện. Việt Nam cũng nên tận dụng giai đoạn này để xây dựng hệ sinh thái năng lượng sạch và giao thông xanh, thay vì chờ đến khi “bị buộc phải thay đổi”. Bởi nếu không bắt đầu từ hôm nay, mai này, khi ô nhiễm không khí đã trở thành vấn nạn nghiêm trọng hơn, cái giá chúng ta phải trả sẽ lớn hơn rất nhiều.
Mỗi người thay đổi một chút, xã hội sẽ thay đổi nhiều. Và biết đâu, 10 năm nữa, chúng ta sẽ tự hào khi nhìn lại rằng Việt Nam đã bước qua “kỷ nguyên khói xăng” bằng chính trí tuệ và ý thức của mình.
- Nhiều người tiếc xe máy chạy xăng vì ’20 năm vẫn chạy tốt’
- Tôi từ chối túi nylon và xe máy chạy xăng
- Tài xế công nghệ lo không có tiền chuyển từ xe xăng sang điện
- ‘Sáu năm chuyển từ xe máy chạy xăng sang xe điện chỉ tốn 1,7 triệu đồng’
- Thách thức chuyển đổi 80% xe máy công nghệ sang xe điện trong hai năm
- ‘Trợ giá mua xe điện trước khi hạn chế phương tiện gây ô nhiễm’