Tôi bắt đầu đi xe máy từ năm 2003. Từ đó đến nay, mỗi năm, khi đến kỳ đóng phí, tôi lại lục tìm trong ví tờ “Giấy chứng nhận bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới”. Mảnh giấy mỏng tang, giá chỉ vài chục nghìn đồng.
Tôi nhận, gấp gọn, nhét vào cốp xe, rồi quên. Năm này qua năm khác, tờ giấy ấy nằm im như món đồ kỷ niệm vô nghĩa. Tôi chưa từng một lần phải dùng đến nó, và hầu như chẳng ai quanh tôi từng thấy nó phát huy tác dụng.
Người ta vẫn nói bảo hiểm là để bảo vệ, là chiếc phao cứu sinh giữa giông bão rủi ro. Nhưng lạ thay, với bảo hiểm xe máy, phần lớn chúng ta lại mua vì sợ bị phạt.
Trên giấy tờ, bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới là một chính sách nhân văn. Nó được sinh ra để sẻ chia rủi ro, để người bị hại (bên thứ ba) trong tai nạn có chỗ dựa, để nỗi đau của ai đó không trở thành gánh nặng cho cả một gia đình.
Nghe qua, thật đúng đắn và đáng tin. Nhưng đời sống thực lại không diễn ra như thế.
Cái gọi là “bắt buộc” dần trở thành hình thức. Người ta kiểm tra xem họ có “mua” chưa, chứ không mấy ai hỏi rằng họ đã từng “được” gì từ thứ bảo hiểm ấy chưa.
Khi người mua chỉ mua để đối phó, người bán chỉ bán cho xong chỉ tiêu, và nhà quản lý chỉ kiểm tra… xem đã mua hay chưa, thì mối quan hệ ấy có vấn đề.
Nhiều người nói: “Phí bảo hiểm chỉ 66.000 đồng một năm, có gì đâu mà kêu”. Nhưng đâu phải chuyện tiền bạc, khi lợi ích chưa rõ ràng, thì dù chỉ là 66.000 đồng, người ta vẫn cảm thấy lấn cấn.
Bỏ tính “bắt buộc” không có nghĩa là bỏ đi trách nhiệm. Ngược lại, đó có thể là khởi đầu của một mô hình mới – tự nguyện, minh bạch, cạnh tranh và thực chất hơn. Bởi lẽ, khi người dân được lựa chọn bằng niềm tin, chứ không phải nỗi sợ, thì sự tham gia mới có giá trị thật sự.
Tôi đề xuất mô hình “Bảo hiểm thông minh – niềm tin tự nguyện”. Chúng ta không thể mãi bắt buộc đóng tiền cho một thứ mà họ chưa từng cảm nhận được giá trị thực. Cách duy nhất để bảo hiểm xe máy tồn tại bền vững là khi người dân thấy được lợi ích rõ ràng, minh bạch và tiện lợi.
Muốn vậy, đã đến lúc cần một mô hình mới: “Bảo hiểm thông minh – niềm tin tự nguyện”,
Khi xảy ra tai nạn, thay vì loay hoay với hồ sơ, xác nhận, đóng dấu, chờ đợi hàng tuần, hệ thống sẽ tự động xác minh dữ liệu qua camera giao thông, GPS và biên bản điện tử của cơ quan chức năng. Người dân chỉ cần vài thao tác trên điện thoại để khai báo sự việc – mọi khâu còn lại hệ thống sẽ xử lý. Tiền bồi thường chuyển trực tiếp vào tài khoản trong vài ngày.
Mỗi người tham gia có thể đánh giá mức độ hài lòng sau khi nhận bồi thường từ đó tạo áp lực cạnh tranh lành mạnh giữa các doanh nghiệp bảo hiểm. Khi người dân trở thành “người chấm điểm”, doanh nghiệp sẽ buộc phải thay đổi, bởi chỉ có uy tín mới giữ chân được khách hàng.
Vũ Thị Minh Huyền